ارزیابی کیفیت زندگی روستایی در ایران بر اساس منطق فازی

مقدمه: مقابله با خشکسالی، توسعه روستایی-کشاورزی و جلوگیری از مهاجرت روستائیان مستلزم افزایش جذابیت روستاها به‌عنوان محل زندگی و کار از ضروری‌ترین برنامه‌های توسعه و جزء حفاظت از ایران به‌ویژه در چند سال اخیر به‌شمار می‌رود. سنجش میزان کیفیت زندگی روستایی و شناسایی عوامل بهبوددهنده آن، به سیاستگذاران برای افزایش سطح کیفیت زندگی کمک می‌کند. در این راستا پژوهش حاضر به سنجش کیفیت زندگی روستاها به روش فازی می‌پردازد. روش: لازمه دسترسی به نتایج دقیق‌تر استفاده از روشهای هوشمند مانند فازی برمبنای استفاده از دانش افراد خبره و داده‌های آماری است. با توجه به مبانی نظری و تحقیقات صورت گرفته متغیرهای مختلف کیفیت زندگی روستایی در شاخصهای منفی (خشکسالی و بیکاری) و مثبت (اجتماعی، آموزشی-بهداشتی و زیربنایی) تقسیم‌بندی شده، با استفاده از پرسشنامه نخبگان وزن هر شاخص تعیین و همزمان از داده‌های سرشماری سال 90 نیز مقدار عددی این شاخصها محاسبه، وارد نرم‌افزار MATLAB شده و مقدار نهایی کیفیت زندگی در استانهای کشور تعیین شد. یافته‌ها: برمبنای تحلیل حساسیت در MATLAB، بیشترین وزن در بین شاخصهای کیفیت زندگی روستایی به ترتیب مربوط به شاخصهای ارتباطات و حمل‌ونقل، بازرگانی، سلامت و بهداشت می‌باشد؛ لذا استانهایی که در این شاخصها وضعیت بهتری دارند از کیفیت زندگی روستایی مناسب‌تری نیز برخوردارند. نتایج نشان داد استانهای سیستان، کرمان و کرمانشاه در بیشتر شاخصهای کیفیت زندگی در بحران بوده و روستاهای واقع در استانهای گلستان، خراسان رضوی، مازندران و تهران از بهترین و استانهای سیستان، البرز، گیلان و لرستان از پایین‌ترین کیفیت زندگی روستایی برخوردارند. بحث: اهمیت حمل‌ونقل در توسعه اقتصادی به اندازه‌ای است که بسیاری از صاحبنظران، جهش اقتصادی کشورهای توسعه‌یافته را ناشی از سرمایه‌گذاری مناسب در بخش حمل‌ونقل می‌دانند؛ زیرا فعالیتهای اقتصادی در پی وجود شبکه متکامل و گسترده حمل‌ونقل مکان گزینی می‌کنند. همچنین قرارگرفتن روستاها در مسیر جاده‌های اصلی و استفاده و دسترسی به وسایل حمل‌ونقل سریع؛ ارتباط آنها را با نواحی پیرامون فراهم ساخته و موجب تبادل اطلاعات و افکار می‌شود که خود موجب توسعه اجتماعی و فرهنگی روستا نیز می‌باشد.